Mae'r Aelod o Senedd Cymru dros Aberconwy – Janet Finch-Saunders AS – wedi gofyn am eglurder gan Lywodraeth Cymru ynglŷn â’r camau y mae'n eu cymryd i addysgu pobl ymhellach am arwyddion a symptomau gwenwyn carbon monocsid. Mae'r ymyrraeth yn dilyn Wythnos Ymwybyddiaeth o Garbon Monocsid, sef yr ymgyrch flynyddol dan arweiniad y Grŵp Hollbleidiol Seneddol ar Garbon Monocsid, sy'n ceisio codi ymwybyddiaeth o garbon monocsid.
Mae carbon monocsid yn nwy gwenwynig sy'n cael ei gynhyrchu pan fydd tanwydd yn llosgi'n aneffeithlon. Yn ôl ymgyrch United Against CO, y ffynonellau mwyaf cyffredin yw boeleri diffygiol, tanau nwy, ffyrnau, a stofiau tanwydd solet. Mae dros 200 o bobl yn mynd i'r ysbyty yn y DU bob blwyddyn oherwydd gwenwyn carbon monocsid tybiedig, sy'n arwain at tua 50 o farwolaethau.
Mewn Cwestiwn Ysgrifenedig i Weinidog Addysg Llywodraeth Cymru, gofynnodd Janet:
“A wnaiff y Gweinidog gadarnhau pa gamau y mae Llywodraeth Cymru wedi'u cymryd i adolygu sut gall ysgolion addysgu teuluoedd am arwyddion a symptomau gwenwyn carbon monocsid?
Ar ôl ymgyrchu am flynyddoedd lawer i gryfhau diogelwch, dywedodd Janet:
“Yn aml, mae symptomau gwenwyn carbon monocsid yn cael eu camgymryd am afiechydon tebyg i'r ffliw, fel cur pen sy'n deillio o densiwn, pendro, cyfog, a phoen stumog. Er mwyn mynd i'r afael â'r lladdwr tawel hwn, nad oes modd ei flasu na'i arogli, dylem sicrhau bod pob cenhedlaeth yng Nghymru yn deall y wybodaeth am yr arwyddion a'r symptomau hyn.
“Wrth reswm, mae angen cyflwyno'r addysg hon ar y cyd â chamau rhagweithiol i ganfod carbon monocsid. Mae larymau carbon monocsid wedi esblygu i fod yn ddyfeisiau diogelwch hanfodol, gan wneud gwaith monitro i amddiffyn pobl rhag y nwy gwenwynig.
“Dylai pob eiddo sydd â chyfarpar llosgi tanwydd gael larwm CO, felly rwy'n annog trigolion i ddarllen tudalennau cyngor ardderchog Gwasanaeth Tân ac Achub Gogledd Cymru os oes ganddynt unrhyw gwestiynau cyn prynu a gosod larwm.”
Un o symptomau mwyaf cyffredin gwenwyn carbon monocsid ysgafn yw cur pen math tensiwn, yn ogystal â phendro, cyfog, blinder a phoen stumog. Mae arwyddion eraill yn cynnwys diffyg anadl, gan arwain at gwympo neu golli ymwybyddiaeth.
Wrth osod larwm carbon monocsid, dylai trigolion osgoi ei osod mewn man caeedig â rhwystrau posibl. Yn yr un modd, ni ddylid gosod larwm yn uniongyrchol uwchben sinc neu wrth ymyl drws, ffenestr, ffan echdynnu, awyrell neu agoriad awyru tebyg.
DIWEDD
Llun: gan KWON JUNHO ar Unsplash